Rouw en angst om de krant

De windstilte op deze blog is te verklaren door onze trouwdag, een regenloze dag in een zeer regenachtige week. Het gevoel van met z'n tweeën op een wolk te zitten, omringd door de warmte van familie en vrienden.
Daarna een weekje in de Périgord Pourpre met vrienden die daar in een onooglijk dorp een imposant 18-de eeuws huis hebben. En wat hebben we daar gedaan : heel veel niks, een beetje in de tuin bezig geweest, kersen geplukt, confituur gemaakt, gelezen, lekker gegeten en gedronken. Geef toe : een "lune de miel au temps des cerises" in Frankrijk, kan het nog mooier voor verliefden op leeftijd?

Ondertussen woedde in de Vlaamse pers de zoveelste De Morgen storm. Gisteren een paar blogs gelezen van net ontslagen en al langer verdwenen jonge journalisten van die redactie. En vanmorgen het plichtstuk van Brecht De Caestecker : een interview met grote baas Van Thillo. Iedereen weet dat de pers het alweer moeilijk heeft, wat Van Thillo zegt over de dalende reclame-inkomsten is natuurlijk de harde realiteit.
Het leek erg op zout in de wonde wrijven, maar daar zal BDC niet voor hebben gekozen, hoop ik toch.

De "lezers" of althans een voorhoede ervan zijn geraakt in het diepst van hun trouwe ziel door ontslagen als die van columnist-schrijver Bernard Dewulf en fotogaaf Filip Claus. Twee mensen die zichtbaar de ziel van die krant waren. Twee mensen die ook ik zeer zal missen in De Morgen. Dewulf was in z'n eentje een reden om die krant te kopen. Hugo Camps, die al lang gepensioneerd zou moeten zijn, is nu iedere dag te lezen. Soms geniaal, soms gebral, maar hij komt niet aan de knieën van Dewulf.

De afgelopen maanden moeten moordend geweest zijn op de redactie.
De blogs van die twee jonge journalisten die ik gisteren las, vertellen veel over het leed dat zo'n "reorganisatie" meebrengt. En over de verdeeldheid die zo'n dreigende, en later daadwerkelijke, ontslagen veroorzaken in een groep mensen die al jaren veel te hard werken en over en weer geslingerd worden door de beleidsbeslissingen van elkaar opvolgende "hoofdkazen" zoals ze spottend worden genoemd in die blogs.
Ik kan me ook wel iets voorstellen bij de verwarring en de vrees die leeft bij degenen die nu nog harder zullen moeten werken om de krant leesbaar en interessant te houden. De journalisten die wél moesten gaan zijn immers ook hun collega's, hun vrienden zelfs. Hoewel de zelfbehoud-reflex natuurlijk niet te onderschatten valt.
Een journalist is ook maar een mens : heeft een huis af te betalen, kinderen te voeden en op te voeden, een of meerdere ex-en te onderhouden, of hij of zij heeft angst voor het dreigende gat van het te vroeg pensioen. Daarbovenop komt het schuldgevoel dat jij blijft en de anderen moeten gaan. Extra nog in deze moeilijke tijden waarin een nieuwe job vinden bijzonder moeilijk wordt.

En bovenop al die verwarring en vrees worden persimperiums steeds groter. Het beproefde systeem, meer doen met minder mensen, wordt geëxporteerd. Daar zijn Vlaamse persbedrijven ondertussen zeer goed in geworden. De Persgroep heeft immers absoluut niet het monopolie terzake. En alles is al een keer, veel eerder, voorgedaan door Rupert Murdoch.
Er dreigen nog ontslagen bij De Standaard en Het Nieuwsblad en bij andere uitgevers als Roularta, vallen de ontslagen druppelsgewijs, maar wie er de som van maakt ziet de realiteit dagen. Ontslagen per SMS, dreigtelefoontjes van hogerhand tegen wie zich syndicaal durft te roeren, bureau opruimen onder security-begeleiding, dat zijn de praktijken die tegenwoordig voorkomen in de Vlaamse pers.

De lezers die protesteren of hun abonnement opzeggen zijn maar een dunne bovenlaag. Het is bewezen dat de best verkopende kranten niet degene zijn met de meest interessante en meest gediversifieerde inhoud. Steeds minder inhoud op steeds minder papier, dat is de regel, ook voor zogenaamde "kwaliteitskranten". Journalisten met precaire freelance statuten en verdoken zelfstandigen houden al jaren redacties draaiende. Hoofdredacteurs kiezen zelden de kant van hun medewerkers als het over tarieven en copyrightvergoedingen (bijvoorbeeld op websites) gaat. Wie het wel probeert te doen, wordt in de hoek gezet of afgestraft. De autonomie van de hoofdredacteur en van de redactie zijn ondertussen werkelijk loze en van inhoud beroofde begrippen geworden.


Vrienden en kennissen spreken me wel eens aan over het feit dat zoon of dochter journalist wil worden. Jonge mensen dromen nog van dit beroep dat er ooit een was van grote creativiteit en grote vrijheid, een boeiend en interessant vak. Een vak dat een mens vormde.
Nu ligt de nadruk steeds meer op productiviteit en rendement. Talent en brille lijken minder belangrijk dan die twee factoren. Als hoofdredacteur kon je vroeger je parels koesteren, laten groeien, opblinken. Nu moet je ze vaak noodgedwongen uitwringen of weggooien, omdat boven je hoofd beslissingen worden genomen die minder met inhoud en met de lezer dan wel met bedrijfsresultaten en aandeelhouders hebben te maken.

Karst en de koningin

"In naam der koningin" was hij uit zijn woning gezet, hij was zijn baan kwijt. Misschien was die oude Swift, het "boodschappenautootje" zoals commentatoren het meewarig noemen, wel het enige wat hem bleef.
Bovenal was er allicht zijn wanhoop. Zo'n stralende lentedag, waarop iedereen met oma, opa en de kinderen feestelijk de straat op gaat, maakt wanhoop nog groter, nog zwarter. Het contrast is soms te groot.
Sommigen noemen Karst Tates "een gek". Joost Zwagerman stelde kort na de feiten bedremmeld vast dat de "vijand" in dat sterk veranderde Nederland voor het eerst "een van ons" was. Een onopvallende keurige man. Een nette mens.

Spreken over "de vijand" veronderstelt dat we hier te maken hebben met een terroristische daad, een politieke actie dus. Klopt dat wel? Inderdaad Tates zou gepreveld hebben dat hij de koninklijke familie wou treffen. Misschien wel omdat hun stralende weelde en hun familiegeluk in schril contrast stond tot zijn eenzaamheid, zijn uitgeslotenheid. De koninklijke familie als symbool voor de schijnwereld, die ons wil doen geloven dat alles kan, dat alles mogelijk is.
Marc Elchardus wijst er vandaag in De Morgen op dat steeds minder in onze maatschappij ideologieën drijfveer zijn voor dit soort aanslagen. "We zijn veel meer gericht op het persoonlijke, het individuele. Dus worden die moordpartijen ook verantwoord door persoonlijk problemen of frustraties," zegt Elchardus.
Het treft mij dat de wanhoopsdaad van Karst Tates over het algemeen wordt gecatalogeerd als een soort ultieme belediging van het systeem.
Maar is dat systeem op dit eigenste moment wel zo achtenswaardig?

Misschien wel nog steeds voor een grote meerderheid onder ons. Maar elke week, elke dag zelfs,komen er over de hele wereld mensen door de crisis in een situatie terecht waarbij ze alle zekerheden verliezen, waarbij alles in hun leven onderuit wordt gehaald.
Zij zijn degenen die zich gekwetst terugtrekken in hun eigen wereld, terwijl het grootste deel van de maatschappij vrolijk doordanst bovenop de bom die ons allemaal bedreigt, de totale ineenstorting van de wereldeconomie.
Mensen als Karst Tates, die niet of nooit in staat zijn geweest een kleine buffer aan te leggen tegen persoonlijke crisissen tengevolge van een algeheel debacle, dreigen ten onder te gaan, of gaan heel uitzonderlijk ten onder met veel vuur, lawaai en leed. Omdat het de enige manier is waarop ze denken de aandacht op hun radeloosheid te kunnen vestigen.
Er zijn voor zo'n Karst Tates ondertussen in Europa alleen al een paar miljoen anderen die stilletjes wegkwijnen.Ze kunnen zelfs geen klein beetje meer meedoen in een wereld waarin van alles moet.
En maak u geen illusies, wij zijn totaal niet "sam", zoals het een paar jaar geleden nog modieus klonk in het marketingjargon van de openbare zender, niet toevallig bedacht door een mevrouw die dacht dat politiek in essentie marketing was. Al staat ze niet alleen met die misvatting.
Wij zijn meer dan ooit van de leer van "ieder voor zich". Ook politiekers lijken meer voor zichzelf te draaien, voor hun imago, hun functie. Of met welk groots ideologisch project zou het heen-en-weer geloop tussen LDD en Open-VLD en terug bijvoorbeeld verklaard kunnen worden? Op een paar uitzonderingen na is het een intrieste en autistische bedoening.

Een stralende zomerdag in Apeldoorn. Een koninklijke familie die tot de meest "gewone" van Europa hoort. Een man die sterft aan zijn wanhoop en die veel mensen meesleurt in zijn gitzwarte ellende. Het sprookje is verstoord, maar dat gebeurde al veel eerder dan op 30 april in Apeldoorn.

Laten we nu eens met z'n allen eens focussen op de echte gevolgen van de crisis en niet langer op de dreiging van die andere "vijand" die Joost Zwagerman, Benno Barnard, Wim Van Rooy en consoorten sinds maanden met man en macht bestrijden.
Ik hoor alsmaar dat de crisis een kans inhoudt om deze egocentrische samenleving die alleen rond geld en inhaligheid draaide, om te gooien.

Waarom hoor ik in dit land de linksen in deze verkiezingstijd hierover zo weinig praten? Zie de feiten toch onder ogen en ga vierkant aan de kant staan waar de klappen vallen. Hou op met schipperen! Doe de ogen open voor de "verworpenen der aarde" uit die Internationale die u met lauwe stem zingt. Er zijn in deze tijd weer meer verworpenen dan ooit, bij bosjes worden ze weggegooid. Ik moet lachen als u het heeft over een "eerlijke" maatschappij. Wat een hol woord is dat in de gegeven omstandigheden, en wie van die weggeworpenen gelooft nog dat dit een maatschappij is waarin "zekerheid" kan worden beloofd, laat staan gegeven?
Drijf uw kiezers niet langer in de armen van rattenvangers.